दिवाळी सणाची सुरुवात ‘वसुबारस’ या दिवसापासून होते. परंतु आदिवासी भागात दिवाळी सणाचा पहिला दिवस म्हणजे ‘वाघबारस’. आदिवासींच्या जीवनात त्या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे. तो त्यांनी वर्षभरात केलेले नवस फेडण्याचा मोठा दिवस असतो. अकोले तालुक्याच्या अतिदुर्गम भागात तर ‘वाघबारस’ साजरी करण्याची परंपरा अनोखी आहे. आदिवासी बांधवांनी ती जपलीही नेकीने आहे.

अकोले तालुक्यातील अनेक गावांत, वाड्या-वस्त्यांवर वाघोबाची मंदिरे आहेत. आदिवासी बांधव वाघाला देव मानतात. गावच्या वेशीवर वाघ्याच्या मंदिरात जाऊन पूजा केली जाते. तेथे सर्वजण एकत्र येऊन नवसपूर्ती करतात. जंगलातील हिंस्र प्राण्यापासून पाळीव प्राण्यांचे गाईगुरांचे रक्षण व्हावे, यासाठी कोंबडा, बोकड यांचा नैवैद्य दाखवला जातो. काही भागात डांगर, तांदळाची खीर यांचाही नैवद्य दाखवला जातो.

नगर जिल्‍ह्याच्‍या पश्चिम घाटातील सांदण दरी हा एक आगळावेगळा भू-आकार आहे. ती त्‍या प्रकारची भारतातील एकमेव तर आशिया खंडातील क्रमांक दोनची दरी समजली जाते. तशी पाटी ‘महाराष्ट्र वनविभागा’ने तेथे लावली आहे. परंतु दऱ्यांचे नंबर वन-नंबर टू वेगवेगळ्या प्रकारे – म्हणजे लांबी, रुंदी, खोली अशा – वर्णन केले जातात व त्यांवरून दरीची भव्यता लक्षात येते, इतपतच नंबराचे महत्त्व. जमिनीला पडलेली दीड किलोमीटर लांबीची मोठी घळ म्‍हणजे ती सांदण दरी. स्वाभाविकच, सांदण दरीची लांबी पंधराशे मीटर असून रुंदी दरीच्या बाजूला पन्‍नास मीटर तर उगमाच्या बाजूला चार मीटर इतकी आहे. दरीची खोली अंदाजे शंभर ते दीडशे मीटर असावी. ती दरी एवढी अरूंद आहे, की दरीत काही ठिकाणी सूर्यप्रकाशदेखील पोचत नाही. दरीला 'सांदण' या नावाने ओळखले जाते, त्‍याचे कारण त्‍या दरीचा आकार - तेथे जणू दोन डोंगरांचे कडे एकमेकांना सांधले (जोडले) जातात. तसे दृश्‍य तेथे दिसते. दोन उंच कडे एकमेकांच्या जवळ आणून ठेवलेले दिसतात. सांदण दरीचे स्‍वरूप पाहून ती दरी कशी तयार झाली असावी हा प्रश्‍न थक्क करतो. ती दरी प्रस्तरभंगामुळे किंवा प्रचंड झिजेमुळे तयार झाली असावी असा तर्क आहे. दरी ‘बसॉल्‍ट’ खडकासारख्‍या ‘हार्ड रॉक’पासून तयार झाली आहे.

शिक्षक म्हणून शिक्षणाच्या वाटेवरून प्रवास करताना एक ‘समज’ हळुहळू आतल्या आत विकसित होत गेली. जिल्हा परिषदेच्या ग्रामीण भागातल्या चांगल्या शाळांतही शिष्यवृत्ती परीक्षेचा निकाल पाहून किंवा गणिती क्रिया आणि भाषिक कौशल्ये व तत्सम गोष्टी किती आत्मसात केल्या यावरून ‘गुणवत्ता’ मोजली जात होती! साक्षरता म्हणजे गुणवत्ता असा अर्थ घेतला जात होता! सरकारचा लेखन-वाचन हमी कार्यक्रमदेखील तसाच आग्रह धरत होता.