‘स्टाफ-रूम’ नावाचा ‘संवादवर्ग’ महाविद्यालयांमधून हरवत चालल्याची विषण्ण जाणीव ज्येष्ठ प्राध्यापकांमध्ये आहे. स्टाफरूममधील प्राध्यापकांची चैतन्यमय उपस्थिती, गप्पांचे अनौपचारिक (शैक्षणिक) फड, वादविवाद, चर्चा या गोष्टी नवोदित प्राध्यापकांसाठी कार्यशाळा असत. स्टाफरूम, वाचनालय, कँटीन, जिमखाना यांसारख्या अनौपचारिक जागा शिक्षणक्षेत्रात आक्रसत चालल्या आहेत. त्या जागा म्हणजे सिनियर्सच्या ज्ञानाचे-अनुभवाचे आदानप्रदान असे. पण सध्या हातातील पुस्तके जाऊन तेथे आलेल्या मोबाईलशी चाळा करत महाविद्यालयांमधील अरुंद जागांमध्ये होणाऱ्या प्राध्यापकवर्गाच्या जुजबी गप्पा या बहुतांश वेळा निरर्थक विषयांवर सुरू होऊन आर्थिक विषयांवर संपतात.

आमच्या काकाने आम्हा मुलांना लहानपणी प्रत्येकास देखणे गुलाबी रंगाचे प्लास्टिकचे डुक्कर (पिगी बँक) वाटले होते. तो बँकेत काम करत होता. डुकराच्या पाठीवर पैसे टाकण्यासाठी एक छेद होता आणि त्या डुकराचे पोट मोठ्ठे होते. ती सुरूवात होती पैसे साठवण्याची सवय लावणारी. मग मी पावडरचा रिकामा उंच असा डबा घेऊन, त्याच्या तळाला आडवे छिद्र पाडून, त्यात खाऊला, वाढदिवसाला वगैरे मिळणाऱ्या पैशांतून बरेच पैसे साठवले. गंमत म्हणजे तो डबा एके दिवशी फोडला तेव्हा मोठ्ठे घबाड हाती लागले! इतका आनंद झाला ती रक्कम पाहून! आणि थेंबाथेंबाने तळे साचल्याचे आश्चर्यही वाटले.

न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे यांचे नाव सर्वत्र परिचयाचे झाले ते ‘झी मराठी’ वाहिनीवर सादर झालेल्या ‘उंच माझा झोका’ या मालिकेमुळे. रानडे यांचा जन्म नाशिक जिल्ह्यातील निफाडचा. रानडे यांनी अद्वितीय ज्ञानाने, धोरणाने आणि कर्तबगारीने भारताच्या अर्वाचीन इतिहासाला नवे विधायक व वैचारिक वळण दिले. रानडे यांच्या कार्याची ज्ञानज्योत तेवत ठेवण्यासाठी, त्यांच्या कार्याला आणि कर्तृत्वाला साजेसे यथोचित स्मारक असावे असा विचार निफाडच्या काही तरुणांच्या मनात आला. ती गोष्ट ऑगस्ट 1962 मधील. त्यांनी `न्या. रानडे विद्या प्रसारक मंडळा`ची स्थापना केली. त्यांमध्ये प्रामुख्याने अॅड. लक्ष्मण उगावकर, शांतिलाल सोनी, कै. रघुनाथ कोष्टी, कै. चंपालाल राठी, कै. डॉ. कमलाकर नांदे, कै. बा.य. परीटगुरुजी, कै. पंडितराव कापसे, प्रल्हाददादा कराड आणि वि. दा. व्यवहारे हे होते.

‘न्या. रानडे विद्या प्रसारक मंडळा’च्या वतीने ‘वैनतेय विद्यालय’, या माध्यमिक शाळेची स्थापना दोनच वर्षांत, 9 जून 1964 रोजी करण्यात आली. शाळा स्थापन होण्यात फारशा अडचणी आल्या नाहीत, कारण एका चांगल्या शिक्षण संस्थेची गावाला आणि परिसराला गरज होती. इमारतीची उपलब्धता सुरुवातीला जिल्हा परिषद आणि ग्रामपंचायत यांच्या सहकार्याने झाली. नागरिक आणि पालक यांचे आर्थिक योगदान लाभल्याने आर्थिक निधी गोळा झाला. सार्वजनिक मंदिराच्या जागेचा उपयोग झाला. सध्याच्या इमारतीसाठी कायमस्वरूपी शासकीय जागा मंजूर झाली.  

जवाहरलाल शेतकी विद्यालय हे गावकऱ्यांच्या वर्गणीतून बांधले गेले आहे. तेथे इयत्ता पाचवी ते दहावीपर्यंत वर्ग चालतात. शाळेत कर्मचारी छत्तीस आहेत, त्यांपैकी एकोणतीस शिक्षक. सहाशेपन्नास विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. शाळेत विविध उपक्रम राबवले जातात. 1. दैनंदिन पंचांग लेखन, 2. मोफत जादा तास, 3. वस्त्र बँक, 4. शैक्षणिक सहल, 5. वार्षिक हस्तलिखित, 6. शालेय पोषण आहार, 7. व्याख्यानमाला, 8. एस.एस.सी. दत्तक योजना, 9. श्रमदान, 10. परिसर स्वच्छता.

शिक्षक उत्साही असून सर्व कार्यक्रमांत विद्यार्थ्यांचा सहभाग मोठ्या संख्येने असतो. विज्ञानदिन, शिक्षकदिन, कालिदासदिन असे सात विविध दिनही साजरे होतात. पर्यावरण उपक्रम म्हणजे वृक्षारोपण व वृक्षसंवर्धन, प्राणवायूचा कोपरा (मोठ्या वृक्षांभोवती भरपूर तुळशीची रोपे लावणे), बीज बँक, वैज्ञानिक जाणीव प्रकल्प असे आगळे उपक्रम तेथे बघायला मिळाले. सैनिक कल्याण निधी जमवला जातो. पालक शिक्षण संघही आहे. शाळेत योग व प्राणायामाचे वर्गही घेतले जातात. खरोखरीच, विद्यार्थी तंदुरुस्त आणि उत्साही होतात. शाळेला मोठे मैदान लाभले आहे. विद्यार्थांकडून या मैदानाभोवती कडुनिंब, बाभूळ आदी मोठे वृक्ष व कोरफड, तुळशी आणि विविध फुलझाडे लावल्याने मैदान सुशोभित दिसते. झाडांना ठिबक सिंचनाची सोय लाभली आहे. त्यामुळे पाण्याचीही बचत होते. दुपारच्या जेवणाची चव आधी शिक्षक घेतात व मगच विद्यार्थ्यांना गरम डाळ-भात जेवायला मिळतो. शाळेचा रिझल्ट उत्तम आहे. क्रीडास्पर्धाही घेतल्या जातात. गावकऱ्यांसाठी पहाटे पाच वाजता योगाचा वर्ग घेण्यात येतो. त्याचा लाभ पन्नास प्रौढ स्त्रीपुरुष घेतात. ते वर्ग अन्य ठिकाणीही मागणीप्रमाणे घेण्यात येतात.

शाळेत ग्रंथालय, प्रयोगशाळा व व्यायामशाळा आहे.