शिवगौरा – मूर्तिरूपातील शंकर, उरणजवळ
खोपटे हे उरण तालुक्यातील अरबी समुद्रालगतच्या खाडीकिनारी वसलेले, विस्ताराने मोठे गाव. ते गाव सात पाड्यांनी मिळून बनले आहे. गावात इतर गावांसारखाच गणेशोत्सव साजरा होतो, पण तेथील गावकरी त्याच्या जोडीला आणखी एक वैशिष्ट्यपूर्ण उत्सव साजरा करतात. तो आहे शिवोत्सव. ती परंपरा तब्बल आठ दशकांपासून चालू आहे. ‘शिवगौरा’ मंडळाद्वारे त्या उत्सवाला सुरूवात झाली. शिवोत्सव पाच दिवस चालतो. उत्सवात विविध कार्यक्रमांची रेलचेल असते. शिव आणि शक्ती यांच्यातील वर्चस्ववादाचे प्रतीक असणारे कलगी-तुऱ्याचे जंगी सामने आणि पारंपरिक नृत्य हे त्या विविधरंगी कार्यक्रमांचे वैशिष्ट्य. संपूर्ण महाराष्ट्र भाद्रपद महिन्यात गौरी-गणपतींची प्रतिष्ठापना करत असताना, खोपटे गावातील ‘शिवगौरा उत्सव मंडळ’ शिवोत्सव साजरा करत असते. ज्येष्ठा गौरी पूजनाच्या दिवशी गावाच्या पाटीलपाड्यात थेट भगवान शंकर सुंदर आरास असलेल्या जागेत विराजमान होतात. भाद्रपद शुक्ल द्वादशीला गौराविसर्जन होते. शाडूच्या मातीपासून बनलेल्या ‘गौरा’ म्हणजे शिवमूर्तीची प्रतिष्ठापना केली जाते. शिवमूर्तीची निर्मिती आणि पूजन हे त्याच परिसरापुरते होते की आणखी कोठे? सहसा प्रतीकरूपात होत असलेले शिवपूजन मूर्तिरूपात कसे आले?