पी. डिमेलो यांचा जन्म कर्नाटक राज्याच्या मंगलोर शहरापासून तेवीस किलोमीटरवरील वेलमन या खेड्यात 5 ऑक्टोबर 1919 रोजी झाला. त्यांचे मूळ नाव प्लासिड डिमेलो. त्यांचे मूळ गाव आणि घराणे गोव्यातील. ते मूळचे सारस्वत ब्राह्मण. वडील रेमंडबाबू कामत ऊर्फ बाबू डिमेलो. आई अप्पीबाई म्हणजे अपोलिना ऊर्फ रूईया. ते कामतचे डिमेलो पोर्तुगिजांनी केलेल्या धर्मांतरामुळे झाले. पी. डिमेलो यांना त्यांच्या मूळ हिंदू सारस्वत ब्राह्मण जातीबद्दल अभिमान होता. त्यांचे आईवडील धर्मांतरानंतर मंगलोर येथील वेलमन या गावी स्थायिक झाले.

‘उद्योजकता म्हणजे काय रे भाऊ?' अशी मानसिकता मराठी भाषिकांची पन्नासएक वर्षांपूर्वी होती. व्यापार-उदीम हे मराठी माणसाचे काम नाही, ते रक्तात असावे लागते अशी लोकधारणा पक्की होती. कित्येक मराठी पिढ्या शिक्षण, नोकरी, लग्न, संसार, परंपरा या पंचकडीत जगत राहिल्या. काळाप्रमाणे फार मोठा बदल घडून आला असे म्हणणे धारिष्ट्याचे ठरेल, पण मला डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे वाक्य आठवते. ते वाक्य मराठी माणसाला अगदी फीट बसते. “चांगल्या पगाराच्या नोकरीसाठी शिकत राहणे ही मानसिकता पालक आणि पाल्य यांच्यात जोपर्यंत आहे, तोपर्यंत नोकरच जन्माला येणार!''

नाही म्हटले तरी, बहुसंख्य मराठी मंडळी नोकरीपेशातील असल्याने त्यांची आर्थिक साक्षरता नोकरी, बदली, प्रमोशन, इन्क्रिमेंट, बोनस अशी मर्यादित दिसून येते. त्याउलट गुजराती, जैन, मारवाडी, पंजाबी, कच्छी लोकांची आर्थिक साक्षरता ‘बाजारपेठेशी लेनदेन’पर्यंत असते. म्हणून त्यांचे लोण देशभर पसरले आहे. आधुनिक युग हे आर्थिक आहे, वेगवान आहे. तेव्हा ते कसे- आपण कसे याचा विचार करत बसू नये. काळानुरूप बदलावे ना! 

अंदाजे 1933 चा काळ. सुपे, सासवड. पुण्यातील एक खेडेगाव. त्या खेडेगावामध्ये अंदाजे तीस-चाळीस घरांचा महारवाडा. त्या महारवाड्यातील जगतापांच्या घरी नामदेवचा जन्म झाला. त्याकाळी अस्पृश्यता पद्धत जोरात होती. ती गावकी, तराळकी, महारकी अशा विविध पद्धतींनी आणि नावांनी अस्तित्वात होती. गावात एखादे ढोर मेले, की महारांनी त्याला वेशीबाहेर घेऊन जायचे. लहानग्या नामदेवने ते सारे अनुभवले होते. तशा प्रथा आणि पद्धती बाबासाहेब आंबेडकर यांनी दिलेल्या विचारांमुळे, चळवळीमुळे, संघर्षामुळे बंद झाल्या. नामदेव त्यावेळची सातवी, जी एसएससीच्या समकक्ष मानली जायची ती पास झाला. नामदेवने घर सुधारायचे असेल तर शहराशिवाय गत्यंतर नाही हे जाणले आणि तो पुण्यात आला.

     निसर्गाचा अभ्यास, त्याचा उपयोग प्रत्यक्ष जमिनीवर करणे व त्यासाठी त्याला व्यावसायिकतेची जोड देणे असे तिहेरी आव्हान केतकी घाटे व मानसी करंदीकर ह्या तरुणींनी स्वीकारून ‘ऑयकॉस’ ही संस्था स्थापन केली. छोट्या मोठ्या विकासप्रकल्पावर निसर्गाचा बळी जाऊ नये ह्या दृष्टीने पण त्या काम करतात. अशा वेगळ्या पर्यावरणवादी नवीन बिझनेस मॉडेल बद्दल.

ज्यांच्या केसालाही धक्का लागला तर सर्व महाराष्ट्रभर प्रतिक्रिया उमटेल अशा बाळासाहेब ठाकरे ह्यांचे केस तो कापू शकत होता! त्यासाठी त्यांची मर्जी संपादन करून, तो त्यांचा हेअर स्टायलिस्ट बनला. त्याचे नाव उदय टक्के. पण मित्रमंडळी त्याला म्हणतात बाबुराव.

उदय आमच्या ट्रेकिंग ग्रूपमधला मित्र. तो आमच्यासारखा साधासुधा होता, पण आता, तो एकदम हाय-टेक कुशल आणि यशस्वी व्यावसायिक झाला आहे. त्याने खूप मोठी भरारी घेतली आहे, पण स्वभावाने तो जुना बाबुरावच आहे!