संतोष हुदलीकर. त्यांनी आठ वर्षांपूर्वी, 2010 साली दहाव्या महिन्यात दहा तारखेला सकाळी दहा वाजून दहा मिनिटांनी दहा मान्यवरांच्या हस्ते दहा वेगवेगळ्या साहित्यप्रकारांतील त्यांच्या स्वतःच्या दहा पुस्तकांचे प्रकाशन करून साहित्यजगतावर अनोखा ठसा उमटवला. त्यांच्या त्या उपक्रमाची नोंद ‘लिम्का बुक ऑफ रेकॉर्ड’मध्ये झालेली आहे. त्यात ‘प्रासंगिका’ नावाचा नवीन साहित्यप्रकार समाविष्ट आहे. ते मूळ गझलकारही आहेत. ते त्यांच्या गझलेबद्दल लिहितात -

प्रहार माझी गझल, लोकहो- विचार माझी गझल,
लोकहो- आयुष्याची असह्य रणरण,
तुषार माझी गझल,
लोकहो- भट-गालिबच्या शहरामधली,
मिनार माझी गझल!

रस्त्यावर पंच्याऐंशी लिंबे रांगेत लावून ठेवलेली होती. उपस्थित प्रेक्षकांमध्ये प्रचंड उत्सुकता होती. उत्सुकता होती. तेवढ्यात सूरजचे तेथे आगमन झाले. त्याने हातात दांडपट्टा घेऊन शरीराची लयबद्ध हालचाल करत एका मिनिटांत चौर्‍याऐंशी लिंबांचे प्रत्येकी दोन असे तुकडे केले. त्यांचा खच रस्त्यावर पडला. डोळ्यांचे पारणे फेडणारे ते दृश्य पाहून टाळ्या, शिट्या आणि ‘जयभवानी! जय शिवाजी!!’चे नारे सुरू झाले. सगळे थक्क करणारे होते! सूरजच्या त्या अनोख्या पराक्रमाची नोंद ‘लिम्का बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड’मध्ये झाली! त्याचबरोबर त्याला ‘प्राइड ऑफ नेशन’ हा किताबही देण्यात आला.

सूरजने डोळ्यांवर पट्टी बांधून दांडपट्ट्याने लिंबू कापणे; मानेवर, तोंडावर, पोटावर ठेवलेल्या केळ्याचे तुकडे करणे; डोक्यावर ठेवलेला नारळ दांडपट्ट्याने अचूकपणे फोडणे अशा टीव्हीवरील लाजवाब सादरीकरणाने टीव्ही प्रेक्षकांना (आणि परीक्षकांना) आधीच जिंकले आहे. सूरज टीव्हीवरील शोजमध्ये भाग घेऊन लाखो प्रेक्षकांचे मनोरंजन करतो हे खरेच, परंतु त्याचे ध्येय मोठे आहे. त्याच्या मार्गदर्शनाखाली ऐतिहासिक पार्श्वभूमी असलेल्या कोल्हापुरात तलवारींचा खणखणाट होतो, पण कोणाचे जीवन संपवण्यासाठी नाही; तर लुप्त होत चाललेल्या मराठ्यांच्या युद्धकलेला जीवदान देण्यासाठी! ते काम सूरज गेली वीस-बावीस वर्षें सातत्याने आणि निष्ठेने करत आहे.

कोकणात सर्वांत मोठा उत्सव म्हणून गणेशोत्सवाला महत्व दिले जाते. त्यामुळे सण-उत्सवांची परंपरा, तेथे पूर्वापार चालत आलेली संस्कृती त्याच भक्तेभावाने व श्रद्धेने जोपासली जाते. संपूर्ण कोकणचा प्रांत हा विविधतेने नटलेला असून त्याला समृद्ध कला, साहित्य व संस्कृतीचे अधिष्ठान लाभले आहे. चौदा विद्या व चौसष्ट कलांचा अधिपती समजला जाणारा गणपती कोकणातील घरोघरी मूर्तीच्या स्वरूपात आणून पूजला जातो. अपवाद फक्त मालवण बांदिवडे येथील कोईल गाव! तेथे घरात मूर्ती निषिद्ध असल्याने फक्त देवळातील मूर्तीची पूजा होते.

हिमालयातील एव्हरेस्टसह जगातील चार सर्वोच्च शिखरे पादाक्रांत करणारा आनंद बनसोडे हा सोलापूरचा तरुण महाराष्ट्रातील तमाम युवकांना प्रेरणावत ठरला आहे! त्याची शिखर सर करण्याची जिद्द आणि त्याने त्यासाठी केलेला संघर्ष जाणून घेताना आनंद बनसोडेबद्दल कौतुकच मनी दाटते.

आनंदने गिर्यारोहण प्रयत्नपूर्वक शिकून घेतले व पाच-सात वर्षांच्या अल्पावधीत जगातील चार उंच शिखरे पादाक्रांत केली; एवढेच नव्हे, तर त्या प्रत्येक मोहिमेला सामाजिक विषयाची डूब दिली व त्यामुळे त्याच्या एकूण मोहिमेला संयुक्त राष्ट्रसंघाची मान्यता मिळाली. युनायटेड नेशन्स सोबत काम करणारा चित्रपट अभिनेता फरहान खान याने आनंदच्‍या मे 2015 मधील अमेरिका मोहिमेचा फ्लॅगऑफ केला होता. खरे तर, राष्ट्रसंघाच्या संबंधित समितीपुढे आनंदचे जुलैअखेर भाषण व्हायचे होते, परंतु त्याच्या पिताजींचे, अशोक बनसोडे यांचे २५ जूनला आकस्मिक निधन झाले. योगायोग असा, की आनंद त्यावेळी उत्तर अमेरिकेतील अलास्का राज्यातील शिखर सर करण्याच्या प्रयत्नात होता, तो त्याच्या वडिलांच्या मृत्यूची बातमी कळताच मोहीम अर्धवट सोडून सोलापूरला परत आला.

छंद हे सहसा 'स्वांत सुखाय' असतात. मात्र काही वेळा स्वत:च्या आनंदासाठी जोपासलेल्या छंदाची व्याप्ती एवढी रुंदावते, की त्यातून सांस्कृतिक ठेवा निर्माण होतो. ध्वनिमुद्रिकांचे संग्राहक डॉ. प्रकाश कामत यांनी आपल्या छंदातून सांस्कृतिक क्षेत्रात आपला ठसा उमटवला आहे. त्यांच्या अनोख्या छंदाची दखल घेऊन 2001 साली ‘लिम्का बुक ऑफ रेकोर्डस् ’ने त्यांचे नाव विक्रमांच्या यादीत समाविष्ट केले आहे.