सदाबहार हिरेमठसर
काही व्यक्ती 'सदाबहार' असतात, निसर्गातील सदाहरित वृक्षासारख्या. शिवानंद हिरेमठसर हे त्या प्रकारचे व्यक्तिमत्त्व. ते सोलापूरच्या सिद्धेश्वर प्रशालेत शिक्षक म्हणून काम करतात. त्याहून त्यांची ओळख आहे ती संवेदनशील वन्यजीव प्रेमी-अभ्यासक, कुशल छायाचित्रकार म्हणून.
माझे वडील सिद्धेश्वर म्हेत्रे आणि हिरेमठ सर, या दोघांची मैत्री. हिरेमठसरांचा विषय ‘गणित’ आणि माझ्या वडिलांचा 'विज्ञान'. त्यामुळे त्या दोघांचा विविध उपक्रमांत सहभाग असतो. हिरेमठसरांशी असलेले माझे ऋणानुबंध नंतर ‘निसर्ग; माझा सखा’ या निबंधस्पर्धेच्या माध्यमातून आणि इतर अनेक उपक्रमांमधून आणखी दृढ झाले. मी भेटताक्षणी ज्यांच्यासमोर नतमस्तक होतो अशा व्यक्तिमत्त्वांमध्ये शिवानंद हिरेमठसर आहेत. तेजस्वी चेहरा - चेहऱ्यावर कायम स्मित, विनम्र आणि कोठल्याही प्रकारच्या प्रसिद्धीपासून चार हात लांब राहणारे हिरेमठसर यांच्याकडे पाहिले, की ‘शरण बसवेश्वरां’ची आठवण झाल्यावाचून राहत नाही.
"मैत्रेयीचे सर ना तिच्याबरोबर खेळतात!" पाचवीतील श्रेया तिला वाटणारे नवल मला सांगत होती. मैत्रेयीचे ते सर म्हणजे 
मतिन भोसले याने भीक मागणाऱ्या मुलांच्या हातात पाटी-पुस्तक दिले आहे. त्या मुलांनी शिकारीची हत्यारे आणि फासे टाकून हातात पेन पेन्सिल धरली आहेत. मतिनकडे तशी साडेचारशे मुले आहेत. मतिनच्या शाळेचे नाव आहे 'प्रश्नचिन्ह!'
राष्ट्रीय स्वच्छता अभियानाचा भाग म्हणून शालेय शिक्षण विभागाने शिक्षकांसाठी वक्तृत्व स्पर्धा आयोजित केली होती. विषय होता, ‘कचरा व्यवस्थापन’. मला त्या स्पर्धेत द्वितीय क्रमांकाचे पारितोषिक मिळाले. त्या विषयाची तयारी करत असताना अभ्यासण्यात आलेली Reduce, Reuse, Recycle ही त्रिसूत्री काही माझ्या मनातून जाईना. मी शिक्षक म्हणून अनेक लहान-लहान गोष्टी करू शकते; विद्यार्थ्यांकडून करून घेऊ शकते हा आत्मविश्वास वाटू लागला आणि त्यातून साकारली, ‘कचरा व्यवस्थापन संकल्पना’. संस्थेचे कार्यवाह श्रीकांत धर्माधिकारी व मुख्याध्यापक संध्या रवींद्र ठाकूर यांच्याशी चर्चा केल्यानंतर त्यांनीही त्या प्रकल्पास हिरवा कंदिल दाखवला.
मी शिक्षक म्हणून 
मला शिक्षक म्हणून रुजू होण्याची ऑर्डर आली तेव्हा माझा मुलगा सव्वा महिन्याचा होता आणि मुलगी सव्वा वर्षांची होती. माझे मिस्टर डॉक्टर होते. शिक्षकी पेशा हा आमच्या घराण्याचा वारसा आहे. माझे वडील हे बावीस वर्षें मुख्याध्यापक होते. माझे आजोबा हे सातारा जिल्ह्याचे शिक्षणाधिकारी होते. त्यामुळे आमच्या घरामध्ये शैक्षणिक वातावरण होते. परंतु मला ही जबाबदारी मुलांमुळे झेपेल की नाही असा प्रश्न पडला होता. पण माझ्या मिस्टरांनी मला पाठिंबा दिला. मी ‘रयत शिक्षण संस्थे’च्या शाळांमधून छत्तीस वर्षें अध्यापनाचे काम केले.
माझा एक मित्र मिलिटरीच्या सिलेक्शन बोर्डावर होता. तो मला म्हणाला, की ठाण्या-मुंबईतील फक्त अकरा टक्के जागा जेमतेम भरल्या जातात. त्याच्याकडे तेव्हा त्या इलाख्यातील जवळ जवळ एकशेबासष्ट व्हेकेन्सी होत्या. तो म्हणाला, “मी त्या दुसरीकडे पाठवून देणार आहे.” मी त्याला म्हटले, “आमच्याकडे इतकी मुले बेकार आहेत, की विचारता सोय नाही. त्यांना नोकऱ्या नाहीत आणि तू हे काय करत आहेस?” त्यावर तो म्हणाला, “येथील मुले सिलेक्शनलाच येत नाहीत, तर मी काय करू?” मी त्याला म्हणतो, “मी तुला मुले आणून दिली तर?” त्यावर तो म्हणाला, “त्यांची पात्रता असेल तर त्यांना नक्की भरती करू.” ते काम मी चॅलेंज म्हणून घेतले. ताबडतोब कामाला लागलो. वर्तमान पत्रात जाहिरात दिली - अशी अशी भरती होणार आहे. त्यासाठी आवश्यक असणारी शारीरिक क्षमता, शैक्षणिक क्षमता वगैरे वगैरे. त्या ठिकाणच्या जिल्हा माहिती अधिकाऱ्यांना सांगितले, की ‘ही बातमी तुम्ही तमच्या माहिती पत्रकातून द्या’. ठाणे शहरातील गावागावांत बॅनर्स, पोस्टर्स, पत्रके लावली. तेव्हा माझी धारणा अशी होती, की मुलांना या भरतीविषयी काही माहिती नसते, म्हणून ती येत नाहीत. मी त्यासाठी जेवढे प्रयत्न करता येतील तेवढे केले.
मला शिकवण्याची खूप आवड; त्यामुळे मी माझे महाविद्यालयीन शिक्षण पूर्ण होताच पहिली ते दहावीच्या विद्यार्थ्यांना शिकवण्याचे काम चालू केले. माझ्याकडे जागेची अडचण आहे. त्यामुळे मी मोजके विद्यार्थी घेऊन ते काम करत असते. इयत्ता पाचवीचा विद्यार्थी जय संजय भोसले त्याच्या आईसोबत अॅडमिशनसाठी 2013 च्या जुलै महिन्यात आला.
नाशेरा हे ठाणे जिल्ह्यातील मोखाडा तालुक्यात असलेले आदिवासी गाव. डोंगरदऱ्यांच्या कुशीत वसलेले, एका टेकडीवर आहे. त्या गावात एसटीही जात नाही! गावात कौलारू छोटी छोटी घरे आहेत. गरजेच्या वस्तूंच्या विक्रीचे एखादे दुकान आणि आजुबाजूला थोडीफार शेती व रानच रान!